Mówienie to nie tylko słowa – poznaj świat komunikacji AAC
Nie każde dziecko mówi w sposób werbalny. Ale każde chce być usłyszane.
Wcale nie oznacza, że osoby, które nie komunikują się werbalnie lub których mowa jest niezrozumiała dla otoczenia, nie chcą być usłyszane. Nie znaczy to również, że nie mają nic do przekazania. Każde dziecko ma swoje myśli, emocje, potrzeby i marzenia, a możliwość ich wyrażenia jest podstawowym prawem człowieka. Brak słów nie oznacza więc braku myśli czy uczuć, lecz jedynie potrzebę zastosowania innego narzędzia komunikacji.
Tym narzędziem może być AAC, czyli komunikacja wspomagająca i alternatywna (Augmentative and Alternative Communication).
AAC nie jest modą ani technologiczną nowinką. To sposób, by dać głos tym, którzy dotąd nie mogli mówić, niezależnie od wieku, diagnozy czy możliwości fizycznych. Jest to system, który pozwala komunikować się poprzez gesty, symbole, obrazki lub nowoczesne urządzenia generujące mowę.
Czym właściwie jest AAC?
AAC to wszystkie sposoby, które pomagają w porozumiewaniu się osobom mającym trudności z mową (zarówno dzieciom, jak i dorosłym).
Może to być:
gest,
rysunek,
symbol,
tablica z obrazkami,
tablet z aplikacją mówiącą,
lub specjalne urządzenie reagujące na wzrok.
Nie chodzi więc tylko o technologię, ale o stworzenie języka, który umożliwia rozmowę na własnych zasadach.
Dlaczego AAC jest tak ważne dla dziecka i rodziny?
BO KAŻDY MA COŚ DO POWIEDZENIA!
Niezależnie od tego, czy dziecko potrafi wypowiedzieć słowa, czy nie – ma swoje zdanie, poczucie humoru, marzenia i potrzeby.
AAC daje mu możliwość wyrażania siebie, co buduje poczucie wartości i sprawczości. Pozwala na zmniejszenie frustracji i budowaniu własnej pewności siebie.
Bo wspiera rozwój, a nie go hamuje
Wielu rodziców obawia się, że wprowadzenie AAC „zatrzyma mowę”.
Tymczasem badania z ostatnich lat (m.in. Penn State University, 2024; ISAAC, 2025) jasno pokazują, że wczesne wprowadzenie komunikacji alternatywnej wspiera rozwój języka i poznania.
Dziecko, które ma narzędzie do komunikacji, uczy się szybciej rozumieć świat i chętniej podejmuje próby mówienia.
Bo zmienia relacje w rodzinie
Rodzice dzieci korzystających z AAC często mówią, że dopiero wtedy „naprawdę poznali” swoje dziecko.
Gdy pojawia się możliwość rozmowy – nawet przez obrazki lub gesty – znika frustracja, a pojawia się bliskość, zrozumienie i spokój. Możliwość wspólnej rozmowy, nawet za pomocą obrazków czy gestów, buduje bliskość i zaufanie.
Jak rodzic może wspierać komunikację przez AAC?
Uwierz, że Twoje dziecko ma głos – nawet jeśli nie mówi.
Bądź modelem – używaj symboli, aplikacji lub gestów razem z nim.
Ucz się wspólnie – włącz AAC do codziennych sytuacji: przy stole, na spacerze, podczas zabawy.
Nie poprawiaj, nie przyspieszaj – komunikacja to nie wyścig
Współpracuj ze specjalistami – logopedą, terapeutą AAC, nauczycielem wspomagającym.
Ciesz się małymi krokami – każdy gest, spojrzenie czy wskazanie to prawdziwe „słowo”.
Nowoczesne AAC – pomagają się komunikować
Dzisiejsze systemy komunikacji są coraz bardziej dopasowane do użytkownika.
Aplikacje mogą przewidywać słowa, zapamiętywać ulubione zwroty, a nawet reagować na emocje użytkownika.
Nie chodzi jednak o to, by „mówiła za dziecko”, ale by ułatwiła mu rozmowę i dała niezależność.
Nowym trendem w AAC jest integracja z edukacją – dzieci korzystające z komunikatorów mają coraz większe wsparcie w szkołach, dzięki czemu mogą w pełni uczestniczyć w lekcjach i zabawach z rówieśnikami.
Październik – miesiąc świadomości AAC
Źródło: i/pazdziernik-miedzynarodowy-miesiac-aac
Październik to miesiąc, w którym cały świat zwraca uwagę na to, jak ważne jest prawo do komunikacji.
To czas, by mówić o różnorodności sposobów porozumiewania się, pokazywać narzędzia AAC i uczyć się od osób, które z nich korzystają.
Bo komunikacja to nie przywilej – to prawo każdego człowieka.
Podsumowanie:
AAC to nie „ostatnia deska ratunku”, lecz pełnoprawny język, który otwiera drzwi do świata, który pomoże zrozumieć dziecko w jego potrzebach.
Dzięki niemu dziecko, które dotąd milczało, może wreszcie powiedzieć: „chcę”, „nie lubię”, „kocham”.
A to – jak mówią rodzice – jest moment, w którym w domu zapada cisza… i zaraz potem zaczyna się prawdziwa rozmowa.
Rodzicu! Pamiętaj!
Jeśli dziecko ma wiele zasobów komunikacyjnych, to używanie komunikatora AAC, nie spowoduje zahamowania rozwoju mowy, pomoże mu w pierwszych etapach jego rozwoju zakomunikować czego potrzebuje. Komunikacja AAC pomaga w rozwijaniu mowy i z biegiem czasu w wielu przypadkach pomaga zrezygnować z np. piktogramów/tableta na rzecz mowy werbalnej.
Autor:
mgr Paulina Kulesza
Pedagog specjalny Małe Misie
Źródła:
ISAAC International (2025) – AAC Awareness Month Resources, isaac-online.org
American Speech-Language-Hearing Association (ASHA, 2024) – Augmentative and Alternative Communication (AAC), asha.org
RERC-AAC, Penn State University (2024–2025) – Research updates in AAC, rerc-aac.psu.edu
Royal College of Speech and Language Therapists (RCSLT, 2024) – AAC Overview and Practice, rcslt.org
AssistiveWare (2025) – Modern AAC and AI Integration, assistiveware.com /pp12.pl/pazdziernik-miesiac-komunikacji-alternatywnej-i-wspomagajacej-aac/