Nowoczesne podejście do edukacji wymaga od nas otwartości, elastyczności i gotowości do ciągłego dokształcania się. Edukacja włączająca jest koncepcją, dzięki której wypełnienie zasady równego dostępu do edukacji dla wszystkich dzieci staje się jeszcze prostsze i bardziej naturalne!
„Edukacja włączająca” to termin, który w literaturze pedagogicznej pojawił się na początku lat 90. XX wieku. Początkowo funkcjonował przede wszystkim w debatach naukowych i społecznych o kształceniu uczniów z niepełnosprawnościami w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie.
Edukacja włączająca miała być alternatywą dla praktykowanego ówcześnie tzw. kształcenia mieszanego, zgodnie z którym uczniowie z niepełnosprawnościami uczęszczali do szkół ogólnodostępnych, ale ich edukacja w znacznej mierze odbywała się w ramach homogenicznych grup poza klasami.
Obecnie edukacja włączająca jest równocześnie jednym z kluczowych paradygmatów pedagogiki specjalnej oraz nowoczesną wizją szkoły, która nie powinna wykluczać uczniów z powodu jakichkolwiek ich cech.
Czym jest edukacja włączająca? Jakie są jej najważniejsze cele? Czy edukacja włączająca ma jakieś ograniczenia?
Edukacja włączająca – co to jest? Definicja
O edukacji włączającej mówimy w odniesieniu do koncepcji edukacji (na wszystkich poziomach nauczania!), która zakłada kształcenie uczniów z niepełnosprawnościami i uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w placówkach głównego nurtu. Nauka powinna być zorganizowana w taki sposób, by zapewniać wszystkim dzieciom spędzanie większości czasu w klasach – minimalizując liczbę zajęć realizowanych oddzielnie.
Znaczenie edukacji włączającej wybrzmiewa obecnie głośniej niż kiedykolwiek wcześniej. Przede wszystkim za sprawą ugruntowania się przekonania, że wszelkie odgórnie wprowadzane wyłączenia z dostępu do powszechnej edukacji mają charakter dyskryminującej. Znalazło to zresztą odzwierciedlenie m.in. w Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych, która została przyjęta przez ONZ w 2006 roku.
W Artykule 24 zapisano, że „Państwa Strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do edukacji” i zobowiązują się do zapewnienia włączającego systemu kształcenia, który jako jedyny umożliwia realizację tego prawa na zasadzie równych szans – bez dyskryminacji i w ramach integracji na wszystkich poziomach edukacji.
Podstawowe elementy i cele edukacji włączającej
Edukację włączającą jeszcze łatwiej zdefiniować i przystępnie objaśnić poprzez przedstawienie jej najważniejszych elementów oraz celów.
Koncepcja edukacji włączającej zakłada:
- równy dostęp do szkoły dla wszystkich uczniów, w tym uczniów z niepełnosprawnościami i uczniów z rozmaitymi trudnościami edukacyjnymi/rozwojowymi,
- wspólny dla wszystkich uczniów program kształcenia,
- zrównoważone cele kształcenia, które wykraczają poza wąskie granice osiągnięć szkolnych i uwzględniają harmonijny rozwój wszystkich uczniów,
- kompleksowe wspieranie rozwoju społeczno-emocjonalnego uczniów z nastawieniem na optymalizowanie kondycji psychospołecznej dzieci,
- odpowiednio elastyczny system wsparcia dla współpracujących ze sobą specjalistów i organizatorów edukacji.
